Οι «συνήγοροι» των ασθενών
Τα δικαιώματα των ασθενών και τα Γραφεία Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας των Νοσοκομείων
Δημήτρης Α. Δριμής, εκπαιδευτικός, τ. δήμαρχος Αετού Μεσσηνίας, τ. αναπληρωτής διοικητής στο Γ.Ν.Α. «Κοργιαλένειο – Μπενάκειο» Ε.Ε.Σ.
Το δικαίωμα προστασίας της υγείας του πολίτη αποτελεί θεμελιώδες ατομικό και κοινωνικό δικαίωμα. Θεμελιώνεται στο Σύνταγμα, στον ιδρυτικό νόμο του ΕΣΥ, σε σύμφωνα και συμβάσεις διεθνών οργανισμών. Είναι συνυφασμένο με το κοινωνικό κράτος.
Με το άρθρο 47 του ν.2071/1992 διατυπώθηκαν τα δικαιώματα των νοσοκομειακών ασθενών. Με σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων, αρχής γενομένης με το ν.2519/1997 άρθρο 1 και τελευταίο το ν.4368/2016 άρθρο 60, συστάθηκαν και λειτουργούν όργανα προστασίας των δικαιωμάτων των ασθενών και όλων των χρηστών υπηρεσιών υγείας. Σκοπός της λειτουργίας τους είναι η ενημέρωση και η διασφάλιση της παροχής υγειονομικής φροντίδας, με σεβασμό στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα των πολιτών.
Σε κάθε δημόσιο Νοσοκομείο λειτουργεί Γραφείο Προστασίας Δικαιωμάτων των Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας, στο οποίο μπορούν να απευθυνθούν οι ασθενείς και οι συνοδοί τους για κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Η λειτουργία τους δεν ήταν και δεν είναι ανέφελη. Ενώ υπήρχε το νομοθετικό πλαίσιο, τα γραφεία υπολειτουργούσαν. Από τις αρχές του 2017 γίνεται προσπάθεια ουσιαστικής εφαρμογής και ανάπτυξης του θεσμού, χωρίς τα μέχρι τώρα αποτελέσματα να είναι τα επιθυμητά.
Κατά την μικρή χρονική περίοδο, που, με την ιδιότητα του αναπληρωτή διοικητή, είχα την ευθύνη της σύστασης και λειτουργίας Γραφείου Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών/τριών Υπηρεσιών Υγείας, ξεκίνησε η λειτουργία Αυτοτελούς Γραφείου (ΑΔΑ: ΨΕΤΝ46904Χ-853), σε ξεχωριστό διακριτό και εύκολα προσβάσιμο χώρο. Σε συνεργασία με το προσωπικό, δημιουργήθηκε ειδικό σήμα για το Γραφείο, ώστε να είναι αναγνωρίσιμο από τους πολίτες. Αναρτήθηκαν στο site του νοσοκομείου έγγραφα με σχετικό πληροφοριακό υλικό και τη νομοθεσία καθώς και έντυπα επικοινωνίας με οδηγίες συμπλήρωσης και δυνατότητα αποστολής τους στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του γραφείου, σε 24/ωρη βάση. Εκδόθηκε, το Νοέμβριο του 2017, έντυπο του Γραφείου με χρήσιμες πληροφορίες και μηνύματα, το οποίο διανεμήθηκε στο προσωπικό, στους ασθενείς και στους επισκέπτες και αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του νοσοκομείου. Στο διάστημα αυτό δόθηκαν λύσεις με αμεσότητα σε προφορικά και γραπτά παράπονα και καταγγελίες. Μικρό δείγμα της αποτελεσματικότητας του γραφείου είναι η δημιουργία διακριτών θέσεων στάθμευσης ΑΜΕΑ, ύστερα από παράπονα ασθενών. Υπήρξε συνεργασία με τις Υπηρεσίες του νοσοκομείου, ώστε να ενημερωθεί το προσωπικό για τη λειτουργία του Γραφείου και για τα δικαιώματα των ασθενών και των συνοδών τους. Κατατέθηκαν, στο πλαίσια των εξαμηνιαίων ενημερώσεων του υπουργείου, γραφήματα με κατανομές παραπόνων/καταγγελιών αλλά και ευχαριστιών, ανά υπηρεσία, καθώς και προτάσεις βελτίωσης και αναβάθμισης των γραφείων.
Στο πλαίσιο ενίσχυσης του ρόλου των Γραφείων Προστασίας Δικαιωμάτων, ώστε αυτά να αναδειχτούν σε ενεργούς παράγοντες λειτουργίας των νοσοκομείων, θα ήταν χρήσιμα τα παρακάτω:
Προσωπικό
Το προσωπικό που στελεχώνει τα γραφεία θα πρέπει να το επιθυμεί. Να έχει σφαιρική άποψη του οργανισμού, να διαθέτει δεξιότητες επικοινωνίας και ομαδικής εργασίας, διοικητικές γνώσεις με έμφαση στην εξυπηρέτηση του πολίτη.
Συστηματική επιμόρφωση του προσωπικού. Το προσωπικό πρέπει να ενισχυθεί γνωστικά, ώστε να νιώθει επαρκές και να μπορεί να ανταπεξέλθει στη σύνθετη διαδικασία που του ανατίθεται. Να μην αυτοσχεδιάζει ηρωϊκά, σε έναν ευαίσθητο χώρο που πρέπει να προστατεύσει δικαιώματα, να επιλύσει προβλήματα, να καταλαγιάσει ανθρώπινες ψυχές.
Αξιοποίηση των Γραφείων
Τόσο για την ενημέρωση όλου του προσωπικού επί των διοικητικών διαδικασιών και του πλαισίου λειτουργίας των Νοσοκομείων όσο και για την ενημέρωση των πολιτών πάνω στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.
Ενημέρωση
Η ιστοσελίδα των Γραφείων πρέπει να ενημερώνεται διαρκώς και ανά διαστήματα να υπάρχει έκδοση και διακίνηση, σε εργαζόμενους, ασθενείς και συνοδούς, σχετικού ενημερωτικού εντύπου.
Υπεύθυνοι Γραφείων
Να προβλεφθεί η ανάθεση καθηκόντων διοικητικής ευθύνης σε εργαζόμενους των Γραφείων, τόσο για την υπόσταση και λειτουργία τους όσο και ως κίνητρο για τους εργαζόμενους.
Καλές πρακτικές
Η δημιουργία, από τον Ιούλιο του 2018, ηλεκτρονικής πλατφόρμας διασύνδεσης των Γραφείων με το Υπουργείο Υγείας βελτίωσε το υφιστάμενο σύστημα. Θα πρέπει, όμως, να προστεθεί μια ενότητα με τίτλο «Καλές Πρακτικές», με παραδείγματα διαχείρισης θεμάτων τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό, ώστε να υπάρχει ένας προτεινόμενος τρόπος αντιμετώπισης περιστατικών.
Αξιολόγηση
Οι έρευνες μέτρησης της ικανοποίησης των ασθενών/χρηστών, από τις παρεχόμενες υπηρεσίες των νοσοκομείων είναι απαραίτητες. Στην ίδια κατεύθυνση τα εξαμηνιαία απολογιστικά στοιχεία, που υποβάλλουν τα γραφεία στο υπουργείο, θα πρέπει να αξιολογούνται, να βγαίνουν συμπεράσματα, να ανατροφοδοτείται και βελτιώνεται διαρκώς το σύστημα.
Συνέργεια
Η συνεργασία των Γραφείων Προστασίας Δικαιωμάτων με την Κοινωνική Υπηρεσία, το Συνήγορο του Πολίτη, την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής είναι αυτονόητη.
Σήμα
Τα Γραφεία, τέλος, πρέπει να συνδεθούν με ένα σήμα. Με ένα εικαστικό αποτύπωμα, εύκολα αναγνωρίσιμο από τους πολίτες, που θα παραπέμπει σε αυτά και συνειρμικά στις υπηρεσίες που προσφέρουν.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ», στο φύλλο του Σαββατοκύριακου 8-9/ Δεκεμβρίου 2018)