Οι Νηστείες της εκκλησίας μας. Γιάννης Μητρόπουλος.

Η νηστεία είναι εντολή του Θεού. Η πρώτη. Η πιο παλιά από όλες. Την έδωκε ο Θεός στον Αδάμ, μέσα στον Παράδεισο. Το νόημά της είναι: Με όπλο τη νηστεία να συνηθίσουμε στην υπακοή στον Θεό και στην πάλη κατά του διαβόλου.
1. Πως νηστεύουμε: Νηστεία, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, δεν είναι η πλήρης αποχή από κάθε τροφή, αλλά η αποφυγή ορισμένων τροφών με βάσει ειδικές διατάξεις, που καθορίζουν, πότε τρώμε (εις δόξα Θεού) και πότε νηστεύουμε (εις δόξα Θεού).
Στα βιβλία της εκκλησίας μας γίνεται λόγος για:
α. Ξηροφαγία (τρώμε φυτικές ουσίες ωμές, χωρίς λάδι).
β. Νηστεία (τρώμε φαγητό νερόβραστο από φυτικές ουσίες, χωρίς λάδι).
γ. Κατάλυση ιχθύος (τρώμε φυτικές ουσίες και ψάρια). Το φαγητό είναι παρασκευασμένο με φυτικά έλαια.
δ. Κατάλυση σε αυγά και γάλα και όλα τα προϊόντα  τους.
ε. Κατάλυση  ¨εις πάντα¨ (τρώμε κάθε είδους φυτική και ζωική τροφή, ακόμη και κρέας).
Η χρήση ελαίου στο φαγητό δεν αποτελεί νηστεία. Γι’ αυτό τις ημέρες που τρώμε λάδι, η εκκλησία μιλάει για κατάλυση.

2. Ημέρες αυστηρής νηστείας. Είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή, όλου του χρόνου και ιδιαίτερα των περιόδων νηστείας (σαρακοστών). Νηστεία σημαίνει φαγητό χωρίς λάδι. Την Παρασκευή νηστεύουμε, επειδή Παρασκευή σταυρώθηκε ο Χριστός. Την Τετάρτη νηστεύουμε, για να θυμόμαστε ότι ένας φίλος του τον πρόδωσε ημέρα Τετάρτη.
Όταν τις ημέρες που έχουμε χρέος να κάνουμε αυστηρή νηστεία, συμπέσει κάποια εορτή, γίνεται «κατάλυση» (δηλαδή χαλάρωση της νηστείας) και εάν μεν είναι εορτή Αγίου τρώμε λάδι, εάν δε είναι εορτή της Παναγίας ή του Προδρόμου, τρώμε ψάρι.
Οι ημέρες Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή είναι ημέρες καταλύσιμες, δηλαδή τρώμε από όλα ότι θέλουμε, εκτός από τις περιόδους νηστειών.
Το Σάββατο και την Κυριακή δεν επιτρέπεται ποτέ να γίνει αυστηρή νηστεία, δηλαδή χωρίς λάδι.
Όλο το Χρόνο, ένα μόνο Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, δηλαδή το Μεγάλο Σάββατο.

3. Σαρακοστές είναι οι εξής:
α. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου. Όποια μέρα και αν πέσει του Ευαγγελισμού τρώμε ψάρι, και των Αγίων 40 μαρτύρων τρώμε λάδι. Το ίδιο και στις 26 Μαρτίου, εορτή της συνάξεως του αρχαγγέλου Γαβριήλ.
β. Η νηστεία των Χριστουγέννων: Από  15 Νοεμβρίου μέχρι και 24 Δεκεμβρίου. Κατά τη νηστεία αυτή τρώμε ψάρι (όλες τις ημέρες, πλην Τετάρτης και Παρασκευής) από την αρχή μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου (του Αγίου Σπυρίδωνος). Συνηθίζουν οι χριστιανοί πολύ αξιέπαινα και δεν τρώνε ψάρι την πρώτη εβδομάδα.
γ. Η νηστεία της Παναγίας: Από 1 Αυγούστου μέχρι και 14 Αυγούστου. Η νηστεία είναι αυστηρή. Ψάρι τρώμε μόνο την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος μας (6 Αυγούστου).
δ. Η νηστεία των Αγίων Αποστόλων: Από την Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων, μέχρι τις 28 Ιουνίου. Συνήθως η νηστεία αυτή είναι πολύ μικρή. Νηστεύουμε Τετάρτη και Παρασκευή. Όλες τις άλλες ημέρες τρώμε, αν θέλουμε, ψάρι μέχρι τις 24 Ιουνίου (γενέθλιο του Προδρόμου). Από τις 25-28 Ιουνίου,  νηστεύουμε αυστηρότερα προς τιμήν των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Αν η εορτή της Παναγίας (15 Αυγούστου) και των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου) πέσουν ημέρα Τετάρτη και Παρασκευή, τρώμε μόνο ψάρι. Αν πέσουν οποιαδήποτε άλλη ημέρα, τρώμε από όλα.

4. Αυστηρή νηστεία κάνουμε και στις εξής ημέρες:
•      5 Ιανουαρίου. (Παραμονή Θεοφανίων).
•    14 Σεπτεμβρίου (Ύψωση του Τιμίου Σταυρού).
•    29 Αυγούστου (Αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου). Ύπ΄  όψη ότι, για την εκκλησία, ανώτερη από τον Πρόδρομο είναι μόνο η Παναγία.
Αν οι τρεις αυτές μέρες πέσουν Σάββατο ή Κυριακή, τρώμε λάδι.
Προαναφέραμε ότι, ένα μόνο Σάββατο το χρόνο νηστεύουμε το λάδι και αυτό είναι το Μεγάλο Σάββατο και καμιά Κυριακή. Γιατί η Κυριακή είναι εορτή χαρμόσυνη. Είναι η εορτή της Αναστάσεως του Χριστού.

5. Περίοδοι Απολυτές. Η εκκλησία δεν καθόρισε μόνο περιόδους νηστείας, αλλά και περιόδους «απολυτές», που τρώμε από όλα, «όλες τις ημέρες και την Τετάρτη και την Παρασκευή». Τέτοιες περίοδοι είναι οι εξής:
α. Το Δωδεκαήμερο, δηλαδή από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου, με εξαίρεση την Παραμονή των Θεοφανίων.
β. Η Διακαινήσιμος, δηλαδή η εβδομάδα του Πάσχα.
γ. Η εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή (μέχρι των Αγίων Πάντων).
δ. Οι τρεις εβδομάδες που προηγούνται της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (απόκριες). Κατά τις τρεις αυτές εβδομάδες έχουμε μια ποικιλία διατάξεων που είναι οι εξής:
-Την πρώτη εβδομάδα, του Τελώνου και του Φαρισαίου, τρώμε όλες τις μέρες από όλα.
-Την Δεύτερη εβδομάδα, από του Ασώτου μέχρι των Απόκρεω, τρώμε από όλα, αλλά νηστεύουμε την Τετάρτη και την Παρασκευή χωρίς λάδι.
-Την Τρίτη εβδομάδα, της Τυρινής, τρώμε από όλα τα άλλα εκτός από κρέας,  oλες τις ημέρες, τρώμε και την Τετάρτη και την  Παρασκευή.

Ας τις έχουμε υπόψη μας και όποιος θέλει και μπορεί ας τις τηρεί.

Γιάννης Μητρόπουλος
(Από το βιβλίο ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ)